In de reeks verhalen die we verzamelen over de totstandkoming van Op Enka, trappen we af met stedenbouwkundige Raven Rumus. Raven is vanaf het begin betrokken en kan dus als geen ander vertellen hoe het allemaal begon, wat er van de plannen overeind is gebleven en waar we wel eens struikelden of juist excelleerden.
Terwijl we door de wijk wandelen, kunnen we niets anders dan glimlachen. De humorvolle en heldere manier waarop Raven een soms complexe materie blootlegt, maakt dat je steeds meer wilt horen.
Jarenlang overleg
“Toen ik in 2003 bij de plannen betrokken raakte, werkte ik bij AWG architecten. We werden door AM uitgenodigd voor een wedstrijd om onze visie te geven op de ontwikkeling van Op Enka. We wonnen de wedstrijd en konden de plannen verder gaan uitwerken in 2005. Toch duurde het nog jaren voordat er een plan lag waar zowel gemeente als projectontwikkelaar AM zich in konden vinden. De gesteldheid van de gebouwen en de grond maakten dat er veel historische bebouwing gesloopt moest worden. Dat viel niet lekker bij de gemeente, want zo’n beetje de helft van de betrokken gemeentemedewerkers had een band met de plek. Vaak had er een familielid in de fabriek gewerkt.”
Deels gefingeerde historie bleek de sleutel tot succes
“In 2009 kregen we voor het eerst de handen op elkaar. Wij kwamen met een plan om de vorm van de nieuwe bebouwing in de contouren van een oude fabriek te maken. Alsof het ooit zo geweest was. We breidden deze gefingeerde historie nog wat verder uit door de deelgebieden rondom ‘De Fabriek’ te ontwerpen alsof ze in de jaren dertig gebouwd zijn. Want, rijke fabriekseigenaren lieten in de jaren dertig vaak rond de fabriek woningen voor de arbeiders bouwen. Het resultaat is dat Op Enka een wat stedelijk, industrieel hart heeft met daaromheen bijna dorpse buurten die steeds ruimer van opzet zijn naarmate je richting de natuur beweegt.”
De langdurige kracht van een stedenbouwkundig plan zit in de publieke ruimte
“Of onze visie overeind is gebleven? Ja, heel goed zelfs. Maar dat komt omdat we ons bij aanvang goed beseften dat we een lange adem nodig hadden. Deze wijk zou in 15 jaar ontwikkeld worden en dan kan de hele wereld anders zijn. Dat weten we inmiddels door corona als geen ander. Dus bedachten we een beeldkwaliteitsplan en stedenbouwkundig plan op hoofdlijnen. Daarvoor lieten we ons inspireren door de historie van de plek en het boek ‘De Magie van het jaren ’30 huis’ dat Joost Kingma schreef. Veel van de waardering voor het huis blijkt te komen uit de stedenbouwkundige opzet van de wijk waar het in staat.
Dus benoemden we aan welke kwaliteiten de publieke ruimte moest voldoen en bepaalden we waar wegen, pleinen en groen zouden komen. We brachten daar een fijne variatie in aan, zodat geen straat in Op Enka hetzelfde zou zijn. Ook bedachten we ontwerpclusters die we buurtje voor buurtje wilden afmaken, zodat de bewoners niet lang in een bouwput zouden leven. Steeds als we bij de ontwikkeling van een nieuw deelgebied aankwamen, bekeken we waar op dat moment behoefte aan was op het gebied van woonprogramma, architectuur en duurzaamheid. Nu rest alleen nog het Stationsgebied. As we speak zitten we met Floris Schrijvers van AM om de tafel.”
Met dank aan de samenwerking
Deze uitspraak brengt Raven op het aspect ‘samenwerking’. “Die was heel bijzonder”, zegt hij stellig. “Door de vaste teamsamenstelling en de onuitputtelijke gedrevenheid, hebben we samen de plannen tot een hoger niveau getild. Jaap van den Bout was tijdens de uitwerking van de deelgebieden namens de gemeente als supervisor aangesteld en ik had dezelfde rol bij projectontwikkelaar AM. Samen zochten we naar juiste keuzes en stimuleerden we architecten om er nog meer uit te halen.”
Dat moment vergeet ik nooit meer
Als we bijna weer terug zijn bij het Poortgebouw, vragen we Raven wat voor hem een hoogtepunt was. Raven lacht. “Daar hoef ik niet lang over na te denken. Dat weet ik nog heel goed. Het was 2013 en we presenteerden het beeldkwaliteitsplan en de uitgewerkte ‘fabriek’ aan de gemeente. Dat was natuurlijk superspannend door de voorgeschiedenis. We wilden nu echt verder. Dat de supervisor van de gemeente toen opstond en niet alleen zijn waardering liet blijken voor de kwaliteit van het plan, maar ook nog zijn vertrouwen uitsprak in het Op Enka team, dat zal ik nooit vergeten. Dat was het moment dat we met elkaar aan de toekomst konden gaan bouwen. En dat hebben we ook gedaan. Want kijk nu hoe mooi het is. Als ik rondloop, voel ik trots”, zegt Raven bescheiden.
En na deze mooie woorden nemen we bijna afscheid. “Raven, de volgende in de reeks die we interviewen is…. Wat zou jij hem willen vragen?”
Benieuwd? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je dan vanzelf het komende interview ontvangt. Klik hier en blijf op de hoogte van 20 jaar Op Enka.