Het was winter 2005 toen Ed den Outer voor het eerst voet zette op Op Enka. “Het had gesneeuwd en je zag de sporen van zwijnenpootjes en andere dieren. Een bijzonder stukje niemandsland midden in de natuur.” We spreken Ed op een mooie nazomerdag over zijn betrokkenheid bij Op Enka. Ed was van 2005 tot 2017 locatiemanager met als voornaamste rol om het proces te sturen om de buitenruimte op ENKA te realiseren.
Als spin in het web bracht hij gemeente, aannemers, nutsbedrijven, ontwikkelaar en kopers bij elkaar en zorgde hij voor alles wat met de inrichting van de wijk te maken heeft. Van de bodemsanering tot het bouwrijp maken van de gronden en het regelen van het leidingwerk, aanleg van de straten en ga zo maar door. Een uitdagende taak die hij met veel plezier 12 jaar uitvoerde. Wat zijn veelomvattende taak precies inhield, vertelt Ed aan de hand van een aantal leuke anekdotes.
Van de zwijnensporen in de sneeuw nemen we je mee naar het moment dat Op Enka een geweldige woonwijk is geworden met zo’n 1000 woningen, waar inmiddels circa 3500 mensen hun nieuwe thuis vonden.
“De door AM gekochte grond moest gesaneerd worden. Omdat voor elke sanering het ‘bevoegd gezag’ nodig is en het gebied gefaseerd ontwikkeld en gebouwd werd, heb ik een plan ingediend waar procesafspraken in stonden. Op die manier hoefde we niet voor elk deelgebied opnieuw toestemming te vragen. Nadat we met elkaar overeenstemming bereikten, konden de werkzaamheden starten. We regelden het procedureel zo goed dat alle woningbouwaannemers en nutsbedrijven hun werk veilig, goed en zonder vertraging konden doen.”
Veel Edenaren hebben in het gebied gewerkt en wisten daardoor hoe vervuild de grond was. ‘Daar ga je toch niet wonen!’ “De maatregelen die we technisch troffen waren niet voldoende om dat gevoel echt om te draaien. We moesten het gebied een nieuwe waarde geven en dat deden we door leuke dingen in bv de Enkahal te organiseren. Tegenwoordig heet dat ‘placemaking’. Van een kermis tot een autoshow, van woonbeurs tot studentensongfestival met 5.000 man. Ik geloof dat zelfs de Golden Earring hier weleens heeft opgetreden. Dat werkte goed en het beeld veranderde langzaam naar het gevoel dat Op Enka leuke dingen gebeuren. De eerste groepen mensen informeerden we zorgvuldig over welke kwaliteit grond ze gingen kopen. We lieten ook de GGD met een onpartijdige bril naar het dossier kijken om de toekomstige bewoners gerust te stellen dat het écht goed zat allemaal.”
Een van de taken van Ed was om het stedenbouwkundig plan op civieltechnisch niveau uit te laten werken, zodat de realisatie ervan Europees aanbesteed kon worden. “Liever werkten we met kleine, lokale partijen waarmee we een persoonlijke band konden opbouwen. Dus gingen we aan het einde van de Europese procedure met 6 aannemers in gesprek, geselecteerd op basis van laagste prijs. Nee, niet de directie van hen zat aan tafel, maar de uitvoerder en hoofduitvoerder. We legden hen 5 Op Enka-specifieke vragen voor. De antwoorden waren voor ons bepalend voor met wie we een raamcontract voor de realisatie afsloten. De aannemers vonden het ongebruikelijk, maar leuk! Het werkte goed en een soortgelijk procedure hanteerden we vaker.”
Padden de weg wijzenAls we Ed vragen naar de meest bijzondere momenten begint hij te vertellen over de paddenpoel in Op Enka. “We wisten dat er padden waren in Op Enka. Dat hier een van de grootste paddenpopulaties van Nederland zat, was een verrassing. De dieren waren toen niet beschermd, maar dat wil niet zeggen dat we ze maar aan hun lot overlieten. Een uitzonderlijke populatie, daar moet je echt voor zorgen. In overleg met de paddenvereniging en de gemeente maakten we in het Horapark nieuwe paddenpoelen en de periode daarna zorgden we er samen voor dat de padden deze plek als hun nieuwe thuis gingen zien. Dat was nog een uitdaging, want padden keren altijd terug naar de plek waar ze geboren zijn, al is dat kilometers verderop.”
Als we langs De Fietser lopen herinnert Ed zich nog een voorval of eigenlijk een wijze les. “Bij het slopen was alle riolering verwijderd. Op zich prima tot er op een moment 150 mm regen viel en de Enkahal onderliep. Paniek! Ik werd gebeld en met man en macht hebben we gered wat er te redden viel. Op dat moment was de hal in gebruik voor een woonbeurs. Op zo’n moment besef je hoe veelzijdig je werk is”, lacht Ed.
En al pratend schiet Ed het volgende bijzondere moment te binnen. “Het leger gebruikte deze plek ook als oefenlocatie voor terroristenbestrijding. Vol ornaat werd de wijk tijdelijk omgetoverd tot gijzelingslocatie. Heel bijzonder om mee te maken. Ik had contact met het leger over de plek waar de oefening mocht plaatsvinden en waar de helikopters konden landen. Het leger had zelf contact met de wijkbewoners.”
En waar ben je trots op?Als we bijna terug zijn bij de plek waar we elkaar ontmoetten, vragen we naar hetgeen waar Ed het meest trots op is. Hij hoeft niet lang na te denken: “We startten in het diepst van de crisis en ik zal nooit vergeten dat Marien Kleinjan in een overleg zei: ‘We gaan niet bezuinigen, we gaan juist meer kwaliteit maken om ons te onderscheiden. We zien later wel hoe we dat terugverdienen. En zo geschiedde. En het mooie is dat je deze kwaliteit nu terugziet. In architectuur én in de buitenruimte. Dat vind ik heel bijzonder en dat maakt me trots dat ik hier een steentje aan heb bij kunnen dragen.”
En met deze woorden sluiten we het interview af met de vraag van Bas Mulder aan Ed. “Je was al betrokken toen er nog niemand op Op Enka woonde. Nu zijn er een paar duizend bewoners. Ben je na al die jaren anders gaan kijken naar de rol van bewoners in de ontwikkeling van Op Enka?”
Ed antwoordt: “In die tijd was een intensief participatieproces in vroeg stadium met toekomstige bewoners niet gebruikelijk. We hebben wel veel met bewoners gedaan toen ze er kwamen wonen. Ze hadden inspraak over de inrichting van de speelvelden, we maakten tijdelijke voetbalvelden en luisterden naar knelpunten in de wijk over de snelheid van verkeer en parkeren. Je moet dan niet teveel vasthouden aan wat je hebt bedacht. Bewoners laten zien hoe de wijk gebruikt wordt en daar kun je enorm van leren. Kijk nou hoe bewoners het initiatief rondom de school hebben gerealiseerd, echt tof! Dat past bij deze tijd“
Als we weten wie de volgende is die geïnterviewd wordt, kunnen we Ed de vraag voorleggen.